De Energiewet 2026 vervangt de Elektriciteitswet 1998 en Gaswet en brengt flinke wijzigingen voor iedereen die aan de meterkast werkt. De wet legt meer nadruk op bescherming van eindafnemers (via ACM), betere aansluiting op de huidige energietransitie én moderne eisen aan slimme en digitale meters. Voor elektromonteurs betekent dit concreet: andere procedures bij meterwissel, strengere documentatie, nieuwe eisen aan installaties en meer samenwerking met de netbeheerder.
Kernpunten Energiewet 2026:
- Vervangt Elektriciteitswet 1998 en Gaswet
- Slimme/digitale meter standaard vanaf 2026 (met uitzonderingen)
- Strengere eisen aan netveiligheid, documentatie en klantbescherming
- Duidelijke taakverdeling tussen netbeheerder en installateur
- Aangescherpte normen rond PV, laadinfra, selectiviteit, hoofdschakelaar en oplevering
Slimme of digitale meter vanaf 2026: plaatsing, weigeren en veiligheid
Vanaf 2026 is een slimme of digitale meter de standaard. Klanten mogen de “smart” functionaliteit weigeren (P1-poort uit/afscherming DSMR), maar een digitale meter zonder communicatie blijft verplicht bij elke wijziging. Belangrijk voor jou: leg klanten het verschil uit tussen slimme (met remote uitlezing) en digitale (zonder remote uitlezing) meter. Weigert de klant de “smart” functie, dan wordt alleen de communicatie uitgezet.
Veilige werkwijze bij meterwissel:
- Altijd volgens NEN 3140: vrijschakelen, beveiligen tegen wederinschakelen, spanningsloosheid vaststellen
- Controleer verzegelingen (plombes), meld bij twijfel de netbeheerder
- Documenteer DSMR-versie (bijv. 5.0) en controleer P1-poort status
- Werk niet onder spanning, tenzij aantoonbaar veilig en toegestaan (meer over veilig werken onder spanning)
Meterkast en aansluiting: eisen bij verzwaren en wijzigen
De nieuwe energiewet 2026 trekt de eisen voor meterkasten en aansluitingen fors aan. Vooral bij 1-fase naar 3-fase verzwaring zijn er belangrijke technische punten:
- 1-fase naar 3-fase: Gebruik minimaal 4×10 mm² (Cu) voor 3x25A (controleer kabeldikte, zie kabeldikte berekenen).
- Hoofdzekering: Selectiviteit tussen hoofdzekering (netbeheerder) en installatieautomaten is verplicht; bij voorkeur B-karakteristiek voor installatieautomaten, C alleen als selectiviteit gegarandeerd is.
- Hoofdschakelaar: Altijd verplicht, minimaal 40A/63A, 4-polig bij 3-fase.
- Aardlek(automaat): Minimaal type A, bij PV of laadinfra vaak type B of F vereist.
- SPD (overspanningsbeveiliging): Type 2 aanbevolen bij PV/EV, in sommige regio’s verplicht.
Meer over meterkastindeling en eisen vind je in dit artikel.
PV en laadinfra in tijden van netcongestie
PV-installaties en laadpalen krijgen extra aandacht in de Energiewet 2026. Vanwege netcongestie worden load balancing en vermogensbegrenzing belangrijker. Je moet installaties voorbereiden op piekstromen en terugleveringsbeperkingen.
- Load balancing: Gebruik EMS (energy management system) of dynamische load balancing voor laadpalen en PV. Stel vermogensbegrenzing in EV/PV/boiler/HP waar nodig.
- Netkwaliteit: Controleer harmonischen (THD), flicker en fasebalans bij meerdere zware verbruikers of teruglevering.
- PV terugleveren: Beperk waar nodig via omvormer-instellingen (cos phi, max. export).
Wil je praktisch aan de slag met groepenkast-aanpassingen voor laadinfra? Lees deze tips.
Normen, keuringen en oplevering in 2026
Klanten en netbeheerders zullen vaker om bewijs van correcte oplevering vragen. In 2026 zijn deze documenten en metingen verplicht bij oplevering of wijziging van de meterkast:
| Meting/document | Norm | Verplicht bij |
|---|---|---|
| Isolatieweerstand | NEN 1010 | Oplevering/wijziging |
| Zs/Zo (lusweerstand) | NEN 1010 | Oplevering/wijziging |
| RCD-test (aardlek) | NEN 1010 | Oplevering/wijziging |
| Visuele inspectie | NEN 1010 | Altijd |
| Werkvergunning | NEN 3140 | Werken aan/onder spanning |
| Opleverrapport | Scope 8/10 | Zakelijk, grootverbruik |
| Brandrisicoanalyse | NTA 8220 | PV-systemen |
Samenwerken met de netbeheerder
De Energiewet 2026 maakt de taakverdeling tussen netbeheerder en installateur scherper. Zo werkt het:
- Aanvraag verzwaring: Dien je in met EAN-code; houd rekening met langere doorlooptijden door netcongestie. Zie netcongestie uitleg.
- Wie doet wat: Alleen de netbeheerder mag de hoofdzekering/meter openen en plombes aanbrengen. Installateurs mogen tot de hoofdschakelaar werken, nooit aan de hoofdzekering zonder toestemming.
- Klantadvies: Informeer klanten bij brieven over meterwissel, leg uit wat ze mogen verwachten en welke documenten nodig zijn.
Praktische checklist per klus
Vooraf:
- Inventariseer bestaande installatie, EAN, type meter, PV/EV/boiler aanwezig?
- Risicoanalyse uitvoeren (NEN 3140)
- Klant informeren over slimme/digitale meter-keuze
Tijdens:
- Vrijschakelen, beveiligen tegen wederinschakelen, spanningloosheid controleren
- Meterwissel of verzwaring uitvoeren volgens geldende NEN 1010/3140
- Metingen uitvoeren en vastleggen (zie tabel hierboven)
Oplevering:
- Opleverdocument en meetrapport overhandigen
- Klant advies geven over gebruik, load balancing, teruglevering
- Eventuele verplichtingen netbeheerder bevestigen
Voor meer praktische stappen bij groepenkast- of meterkastvervanging: lees hier.
FAQ voor elektromonteurs over de Energiewet 2026
- Is een slimme meter verplicht vanaf 2026? Ja, een digitale meter is verplicht bij elke wijziging, “smart” functie mag door klant worden uitgezet.
- Welke NEN 1010-eisen gelden bij meterwissel/verzwaring? Hoofdschakelaar altijd verplicht, juiste selectiviteit hoofdzekering/groepen, minimaal type A aardlek, correcte draadsecties, ruimte volgens NEN 1010.
- Wat verandert er in verantwoordelijkheden? Netbeheerder blijft verantwoordelijk voor hoofdzekering/meter, installateur vanaf hoofdschakelaar. Plombes (verzegelingen) alleen door netbeheerder.
- Hoe om te gaan met netcongestie? Adviseer load management, vermogensbegrenzing, juiste fasering en selectiviteit. Zie oplossingen voor netcongestie.
- Welke documenten zijn verplicht? Meetrapporten NEN 1010/3140, opleverdocument, Scope 8/10-rapport bij zakelijke installaties, NTA 8220 bij PV.
Details en eisen uit de Energiewet 2026 kunnen nog wijzigen. Raadpleeg altijd de actuele wetstekst en netbeheerder voor de laatste stand van zaken.
Praktische links:
– Aanvraag verzwaring/netbeheerder
– NEN 1010/3140 uitleg en updates
Wil je meer weten over de Energiewet en praktische tips voor monteurs? Meld je aan voor de VIP-lijst van voorelektromonteurs.nl!
