Door de opkomst van zonnepanelen, laadpalen, warmtepompen en thuisbatterijen zijn de eisen aan het ontwerp en de uitvoering van een groepenkast veranderd. Dat geldt zowel voor nieuwbouwinstallaties als voor uitbreidingen van bestaande installaties. We gaan in drie delen kijken naar wat de elektrificatie van woningen betekent voor de groepenkast. In dit eerste deel hebben we het over aanpassingen, aansluitingen, zekeringen en adviezen voor in de bestaande bouw en nieuwbouw.
Waarom moeten groepenkasten aangepast worden?
We zitten midden in de energietransitie en netcongestie en iedereen is aan het elektrificeren. Dit heeft veel gevolgen voor installaties en het net van de netbeheerders”, vertelt Marcel Wennekes in een webinar over dit onderwerp. Hij is voorzitter Commissie Meterruimte voor de NEN bij Techniek Nederland. Alle duurzame producten, zoals elektrische auto’s, zonnepanelen en thuisbatterijen moeten worden aangesloten op ons elektriciteitsnet.
Groepenkast uitdagingen in de bestaande bouw
Met 50.000 nieuwe woningen per jaar valt de nieuwbouw bijna in het niet tegenover de 7,6 miljoen bestaande woningen waar nog iets moet gebeuren. “Bij bestaande bouw krijg je soms een nisje te zien, zo’n oude stoppenkast met drie zekeringen. Probeer daar dan maar eens een goeie verdeler te plaatsen! Installatie-automaten zijn pas later gekomen. Vroeger ging het ook vaak om een 1-fase aansluiting en we willen nu eigenlijk naar 3-fasen, omdat we steeds meer vermogen nodig hebben”. Extra voordeel van 3-fasen is dat de stromen bij hetzelfde vermogen lager zijn. Hierdoor heb je minder warmteontwikkeling, wat veiliger is. Helaas is er in de bestaande bouw in de meter- en groepenkast vaak geen ruimte om de bestaande verdeler aan te passen. Benieuwd naar de beste groepenkast volgens expert Frank van der Loop? Lees dan ook deze blog.
Aanpassingen in de bestaande bouw
Bij veel huizen ontbreken nog zaken als een hoofdschakelaar, een of meer aardlekschakelaars, installatie-automaten, voldoende dikte in de bedrading en ruimte voor componenten. Ook worden groepen vaak te hoog belast. Wennekes: “Het belangrijkste wanneer je bijvoorbeeld PV aansluit, is dat je de stromen van de PV en de netvoeding bij elkaar optelt. In heel veel gevallen kom je dan boven de hoeveelheid stroom uit, waarvoor de verdeler ontwikkeld is”. Al voer je maar één van de aanpassingen uit, als installateur ben je meteen verantwoordelijk voor de hele groepenkast inclusief eventuele uitbreidingen. “Je zou dan eigenlijk een hele nieuwe warmteberekening moeten maken maar dat kan haast niemand. Nog iets: als je zonder test een groep bijplaatst, mag je die niet voor 100% maar voor 80% belasten. Een zonnepaneleninstallateur die een extra groepje bijplaatst, realiseert zich vaak niet dat hij of zij dan ook meteen verantwoordelijke is. Contact met de fabrikant of leverancier is altijd raadzaam.”
Groepenkast uitdagingen in de nieuwbouw
“Kies in nieuwe woningen zoveel mogelijk voor 3-fasen-apparatuur,” adviseert Wennekes. “Ik word bijna twee keer per week gebeld door bewoners die problemen hebben met de fornuisgroep die achter een 25A‑hoofdzekering zit en die het vermogen van het kooktoestel niet kan halen. Ze moeten dus gaan uitbreiden. Je moet dus nadenken over hoe je dat aansluit en over meerdere fasen gaat verdelen.” Ook in nieuwbouw moet je de som van de stromen bij elkaar optellen, want die bepaalt de keuze van de interne bedrading en kamrail. Bouw je de verdeler zelf, dan ben je wettelijk gezien en volgens de NEN-EN-IEC 61439 fabrikant van de groepenkast. Voor de aansluiting van PV en EV is het ook raadzaam om te kijken naar de NPR5310.
Zekeringen in oude huizen
“In oude woningen zien we nog heel vaak zekeringen. Die gaan altijd kapot op een slecht moment, zoals tijdens een feestje wanneer je de frituurpan aan hebt staan. Netbeheerders plaatsen ze nu niet meer maar bewoners met bijvoorbeeld 1x 35A die willen verzwaren, krijgen 3x 25A, wederom met zekeringen”. Wennekes geeft aan dat bij mijnaansluitingen.nl helaas nog niet gekozen kan worden voor (installatie)automaten. Overleg in het geval van zekeringen met de netbeheerder én opdrachtgever en vraag een aansluiting van de nieuwe standaard 3x 25A met automaten. Neem daarbij de wensen van de opdrachtgever en de eisen van de netbeheerder mee. “Ja, en we weten en benadrukken altijd: werk niet onder spanning en verbreek zonder Zegelrecht geen zegels.”
De grootste uitdaging: Langdurig hoge stromen
“De grootste verandering is dat we nu te maken hebben met langdurige hoge stromen. Dat komt door de opwek van zonnepanelen, het opladen van EV en de werking van de warmtepomp, thuisbatterij en kookgroep. Hierdoor zitten de stromen tegen de maximale capaciteit aan van de leidingen en componenten”, vertelt Wennekes. Installateurs moeten anders leren denken en vandaar ook het advies voor een 3-fasenaansluiting maar ook voor het gebruik van 3-fasen apparatuur. Die aanpak zorgt voor een gelijkmatige fasebelasting. “Bij de verkoop van PV is het handig eerst te overleggen met de klant of de installatie wel geschikt is.” Indien niet, moet eerst een nieuwe kast worden aangeschaft en daarna kan de PV installatie worden geplaatst.
In de aankomende twee delen gaan we verder in op de gevolgen van elektrificatie op groepenkasten.
