Oude stoppenkasten kom je nog dagelijks tegen op renovatieklussen en storingen. Maar wanneer is zo’n verouderde groepenkast echt gevaarlijk en wanneer is vervangen noodzakelijk? In deze blog duiken we diep in de technische én normatieve kant van het verhaal. Je krijgt praktische inspectieprotocollen, meetwaarden, vervangingscriteria en ontwerpadviezen volgens NEN 1010:2020(+C1:2022), NEN 3140 en NPR 5310. Ook behandelen we moderne uitdagingen zoals PV, EV en load balancing.
Waarom oude stoppenkasten een verhoogd risico vormen
Verouderde stoppenkasten – vaak met porseleinen smeltzekeringen (Diazed/Neozed) en zonder hoofdschakelaar of aardlekbeveiliging – leveren structurele veiligheidsproblemen op:
- Typische gebreken:
- Smeltzekeringen (smeltpatroon) die niet meer conform zijn
- Losse of verkoolde klemmen en draden (thermische hotspots)
- Verouderde isolatie, bros porselein of doorgeslagen stoppen
- Ontbrekende hoofdschakelaar of aardlek (vaak TN-C-structuur tot in eindgroepen)
- Praktische impact:
- Geen selectiviteit: overbelasting wordt niet altijd tijdig afgeschakeld
- Onvoldoende bescherming tegen aardfouten/schok (geen aardlekbeveiliging 30 mA)
- Hoger brandrisico door slechte klemmen, overbelasting en thermische veroudering
- Niet berekend op moderne vermogens (inductie, warmtepomp, PV, EV-laadpunt)
Meer over het herkennen van vervangmomenten lees je in de checklist voor monteurs.
Inspectie- en testprotocol voor elektromonteurs (NEN 3140/NEN 1010)
Een goede risico-inventarisatie begint met een strak inspectie- en meetprotocol:
- Visuele controle:
- Check op porselein, smeltzekeringen, verkleuring, barsten, verkoolde draden
- Is een hoofdschakelaar of aardlekbeveiliging aanwezig?
- Controleer op ongebruikte/losse aders, juiste kleurcodering, IP2X-afscherming
- Metingen (grenswaarden):
- Zs (lijnimpedantie): ≤ max. waarde volgens automaat/zekering (zie tabel fabrikant)
- Ik (kortsluitstroom): Ik-prospectief ≥ 500 A wenselijk bij gangbare woonhuisinstallaties
- RCD-test (30 mA): Uitschakeltijd ≤ 300 ms (tijdens beproeving, NEN 1010:2020)
- Isolatieweerstand: ≥ 1 MΩ tussen fasen en aarde
- Thermografie: Geen hotspots >40 °C boven omgevingstemperatuur
- Aanhaalmomenten: Controleer klemmen met momentschroevendraaier, volgens fabrikant (vaak 1,2–2,5 Nm)
Meer weten over thermografie in de elektrotechniek? Zie dit artikel.
Checklist voor je meet- en inspectieprotocol:
- Zs- en Ik-meting
- RCD-tripmeting (type A/F/B afhankelijk van PV/EV)
- Isolatieweerstand
- Thermografie
- Controle aanhaalmomenten en klemspanning
Vervangingscriteria en beslisboom
Wanneer moet je een oude stoppenkast direct vervangen?
- Leeftijd >25–30 jaar
- Geen hoofdschakelaar of aardlekschakelaar aanwezig (hoofdschakelaar oude meterkast ontbreekt)
- Porseleinen smeltzekeringen in eindgroepen
- TN-C in eindgroepen (PEN-breuk risico)
- Onvoldoende groepen/selectiviteit (moderne eisen: minimaal 4 eindgroepen, 2 RCD-zones)
- Fysieke schade of verkoolde klemmen
Direct vervangen:
- Geen aardlekbeveiliging 30 mA
- Fysieke verbranding/schade
- Selectiviteit niet te waarborgen
Tijdelijk veiligstellen (noodmaatregel):
- Aanhaalmoment herstellen
- Verkoolde aders inkorten/vervangen
- Tijdelijke hoofdschakelaar of RCD plaatsen (indien technisch mogelijk)
Voor meer details over vervangmomenten en kosten zie het artikel Groepenkast vervangen.
Ontwerp van de nieuwe groepenkast
Bij het vervangen van een oude stoppenkast is een doordacht ontwerp essentieel:
- Beveiligingskeuze:
- Installatieautomaten B/C/D, afgestemd op belasting (B voor standaard, C voor zware inductieve lasten)
- Icn ≥ gemeten/prospectief Ik
- Selectiviteit met hoofdzekeringen/netbeheerder afstemmen
- Aardlekstrategie:
- Minimaal 2 stuks RCD 30 mA (type A standaard, type F/B bij PV/EV)
- RCBO’s mogelijk per eindgroep bij gevoelige apparatuur
- Zone-indeling: natte/droge ruimtes gescheiden
- Overspanningsbeveiliging (SPD):
- Type 2 standaard bij PV of gevoelige elektronica
- Type 1 bij bliksembeveiliging (LPS)
- Aardingssysteem controleren (TT, TN-S, TN-C niet toegestaan in eindgroepen)
- Optioneel:
- AFDD (vlamboogdetectie) in brandgevoelige ruimten, zoals aanbevolen in NEN 1010
Meer weten over groepenkast aanpassingen voor zonnepanelen of laadpalen? Check deze artikelen voor details.
Checklist ontwerp:
- Icn ≥ Ik
- RCD type afgestemd op PV/EV
- SPD type 2 standaard (type 1 bij LPS)
- Minimaal 2 aardlekzones
- Selectiviteit met hoofdzekering
Uitvoering en veiligheid
Goede uitvoering is net zo belangrijk als het ontwerp:
- LOTO (Lockout/Tagout) en spanningsloos controleren:
- Altijd spanningsloos stellen en vergrendelen
- Scheiding PEN/HAR:
- PEN-aftakking vóór HAR, splitsen in N+PE (zeker bij overgang TN-C naar TN-S)
- Draaddoorsnede en kleurcodering:
- Minimaal 2,5 mm² voor eindgroepen, juiste kleuren volgens NEN 1010
- Aanhaalmomenten/klemtechniek:
- Momentschroevendraaier gebruiken, documenteren
- Bedrading en labeling:
- Duidelijk schema en labels, IP2X-afscherming verplicht
Meer praktische veiligheidstips vind je in deze gids.
Speciale cases: EV, PV, inductie en warmtepomp
Nieuwe installaties stellen extra eisen aan de groepenkast:
- EV-laadpunt:
- Load balancing verplicht bij 1-fase aansluiting
- Faseverdeling bij 3x25A
- Altijd selectiviteit met voorbeveiliging (netbeheerder)
- RCD type B (of A+DC detectie) verplicht bij DC-lekstromen
- PV-omvormer:
- RCD type F of B bij omvormers met DC-zijde
- SPD type 2 standaard
- Extra aandacht voor selectiviteit
- Inductie/warmtepomp:
- Zware belasting, aparte groep en juiste automaat (C-karakteristiek bij aanloopstroom)
- Eventueel 3-fase upgrade via netbeheerder (1x25A→3x25A aanvraag)
Meer praktische tips over groepenkast aanpassingen voor laadpalen.
Oplevering en kostenindicatie
Een professionele oplevering bevat altijd:
- Meetrapporten (Zs, Ik, RCD-test, isolatieweerstand, thermografie)
- Stickers en labels (groepen, RCD, SPD, hoofdschakelaar)
- Duidelijk schema (DIN-rail indeling, busboard, aardlekzones)
- Opleverdossier voor opdrachtgever
Materiaalklassen/kosten:
- Basis: 4–6 groepen, 2 RCD, automaten B-karakteristiek, hoofdschakelaar, SPD type 2, labelset
- Uitgebreid: RCBO’s, AFDD, SPD type 1+2, aparte groepen PV/EV/inductie, documentatiepakket
- Arbeidsuren: gemiddeld 4–8 uur incl. testen en rapportage
Bekijk voor meer informatie over verschil groepenkast/meterkast en actuele kosten.
Conclusie: Oude stoppenkast? Ga voor technisch én normatief veilig
Voor elektromonteurs is het vervangen van een oude stoppenkast geen kwestie van alleen ‘nieuwe automaten plaatsen’. Het draait om inspectie, correcte metingen, normconform ontwerp en veilige uitvoering. Check altijd de geldende normen (NEN 1010:2020, NEN 3140), stem beveiligingen en aardlekzones af op de installatie en documenteer alles zorgvuldig. Zo lever je altijd kwaliteit, voorkom je risico’s én voldoe je aan de hoogste standaarden.
Wil je meer weten over veilige energievoorzieningen? Lees dan ook: Duurzame energieopslag: wat moet de elektromonteur weten?
